لیزینگ آذربایجان

مروری بر بازار

لیزینگ طی سال‏های 2003 تا 2006، همزمان با رشد اقتصادی و افزایش سرمایه‏گذاری خصوصی پیشرفت چشمگیری را در آذربایجان تجربه کرده است.

لیزینگ به همراه قانون آن برای اولین‏بار در سال 1994 به عنوان یک محصول به آذربایجان معرفی شد اما به­عنوان یک ابزار مالی از کارایی مناسب برخوردار نبود. دولت آذربایجان در سال 2003 با همکاری اتحادیه مالی بین­المللی (IFC) و دبیرخانه ایالتی امور اقتصادی سوئیس (SECO) پروژه گسترش لیزینگ آذربایجان (ALDP) را آغاز کرد که این اقدام نویدبخش آغاز مرحله جدیدی در توسعه لیزینگ آذربایجان بود.

لیزینگ طی سه سال گذشته در تأمین مالی سرمایه مورد نیاز بخش خصوصی به خوبی عمل نموده و نقش تسریع‏کننده داشته است. درحال حاضر لیزینگ برای بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط شناخته شده است و روش مناسبی برای تأمین مالی می­باشد که این امر به نوبه خود منجر به رشد مؤثر در میزان سالیانه لیز در طی سه سال گذشته شده است.

توسعه صنعتی و پیشرفت سریع صنعت ساختمان منجر به رشد فزاینده صنعت لیزینگ و افزایش تعداد بیشماری از شرکتهای لیزینگ در بخش خصوصی گردید. در سال 2003 سه شرکت لیزینگ در بازار آذربایجان مشغول به کار بودند که این تعداد در سال 2006 به 12 شرکت رسید. در حال حاضر تعداد 26 مؤسسه مالی در بازار لیزینگ مشغول به کار هستند و تعداد قابل توجهی از بانک‏ها نیز به فعالیت در صنعت لیزینگ مشغول هستند.

در حال حاضر شهرت و کارامد بودن لیزینگ به­عنوان محصول مالی، رقابتی سالم را در بین تأمین‏کنندگان منابع مالی بوجود آورده و به سرمایه­گذاران در گسترش تجارت­های خود خصوصاً در حوزه‏های غیرنفتی کمک می­کند. به همین دلیل است که بنگاه­های کوچک و متوسط که نقشی محوری در رشد اقتصادی پایدار و متوازن ایفا می‏کنند اغلب لیزینگ را بعنوان تنها منبع تأمین سرمایه خود در نظر دارند. در نمودار زير تنوع بازار لیزینگ در کشور آذربایجان ارائه شده است.

لیزینگ از طریق تسهیل تأمین سرمایه بنگاه­های اقتصادی کوچک و متوسط و حتی بزرگ منجر به توسعه استعدادهای تولیدی بوسیله سهولت در بکارگیری تکنولوژی پیشرفته، گسترش بازار برای تجهیزات و محصولات توسعه زمینه تولید داخلی، افزایش اشتغال­زایی و به دنبال آن بالابردن استاندارد زندگی در کشور آذربایجان شده است.

نمودار تنوع پرتفوی لیزینگ در آذربایجان (2006)

حضور فعالانه بانک‏های تجاری به همراه پشتوانه مالی آنها منجر به افزایش رقابت بازار لیزینگ شده است ولی بطور کلی هنوز کمبود منابع مالی در بازار لیزینگ وجود دارد.

وضعیت کنونی صنعت لیزینگ

صنعت لیزینگ کشور آذربایجان در سال 2006 در مقایسه با سال قبل از آن حدود 100% رشد داشته است. حجم فعالیت لیزینگ این کشور در سال 2005، 31میلیون دلار بوده است که این رقم در سال 2006 به 61میلیون دلار افزایش یافته است. این رشد در حقیقت ناشی از توسعه بازار به دنبال عملکرد مناسب شرکت‏های جدید لیزینگ بوده است. صنعت لیزینگ آذربایجان به لحاظ کیفی و کمی به رشد خود ادامه می­دهد. روند صعودی رشد اقتصادی آذربایجان طی سال‏های 2003 لغایت 2005 (به‏خصوص افزایش سرمایه­گذاری و کاهش نرخ بهره) کمک شایانی به توسعه بازار لیزینگ داشته است.

با پدیدآمدن شرکت‏های جدید لیزینگ و همچنین بانک‏ها و موسسات مالی غیر بانکی که خدمات مالی مشابهی را ارائه
می­دهند بازار لیزینگ بسیار رقابتی و گسترده شده است. گرچه بدلیل تمرکز بیشتر بانک‏های تجاری به تبادل مالی و ارائه خدمات  کوتاه‏مدت ادامه موفقیت صنعت لیزینگ را می­توان انتظار داشت.

با گسترش صنعت لیزینگ در جمهوری آذربایجان و تنوع خدمات لیزینگ طی سال‏های گذشته، بنگاه‏های اقتصادی و سرمایه­گذاران به دلیل خدمات مناسب و سریع‏تر و عدم نیاز تأمین مالی از طریق لیزینگ به مدارک و مستندات بسیار تمایل زیادی به تأمین مالی از طریق لیزینگ پیدا کرده‏اند.

حوزه های فعالیت جذاب در بازار لیزینگ جمهوری آذربایجان

• تجهیزات سنگین ساخت و ساز
• انواع وسایل حمل و نقل عمومی اعم از دریایی، هوایی و جاده­ای به انضمام خودروهای کار
• تکنولوژی اطلاعات
• تجهیزات پزشکی
• انرژی و نیرو (صنعت برق)

منابع تأمین مالی شرکتهای لیزینگ:

شرکت‏های لیزینگ در آذربایجان بودجه مالی خود را از طیف وسیعی از منابع از جمله ابزارهای مالی، وام ها و … تأمین می­کنند. با این حال وام­های دریافتی از بانک‏ها یکی از اصلی­ترین منابع تأمین سرمایه برای شرکت‏های لیزینگ محسوب می­شود که موجب بالا رفتن هزینه‏های شرکت‏های لیزینگ نسبت به بانک‏ها می­گردد. بنابراین شرکت‏های لیزینگ در سناریوی بازار رقابتی دارای حاشیه سود اندکی می­باشند.

از آنجايی‏که بیشتر شرکت‏های لیزینگ در آذربایجان طی سال‏های 2003 و 2004 تأسیس شدند از اعتبار لازم برای انتشار اوراق قرضه برخوردار نیستند و از میان آنها تنها دو شرکت (آتا لیزینگ و یونی لیزینگ) در بازار سهام فعال می­باشند.

مقررات قانونی و مالیاتی:

به­طور کلی شرکت‏های لیزینگ در آذربایجان تحت نظارت و کنترل قوانین و مقررات بانکی نیستند و به همین دلیل احتیاجی به داشتن مجوز برای انجام فعالیت‏های خود ندارند. به­علاوه قوانین و مقررات دیگری که منجر به محدود شدن فعالیت لیزینگ گردد نیز وجود ندارد.

انجمن شرکت‏های لیزینگ آذربایجان (ALCA)

انجن شرکت‏های لیزینگ در آذربایجان در سال 2004 تأسیس شده و در ژانویه سال 2005 به عنوان یک ارگان غیر انتفاعی به ثبت رسید.

در آن زمان تنها سه شرکت لیزینگ عضو انجمن بودند اما امروز این تعداد به 9 شرکت رسیده است که این 9 شرکت بیش از 95% از سهم بازار لیزینگ را در اختیار دارند. عملکرد فعال شرکت‏های لیزینگ چه در عرصه لیزینگ تجهیزات و چه در زمینه خودرو نیاز به توسعه بیشتر و برقراری ارتباط با مؤسسات و شرکت‏های لیزینگ خارجی را نمایان­تر نموده است که در این زمینه انجمن شرکت‏های لیزینگ آذربایجان کمک بزرگی به اعضای خود کرده است.

عملکرد شرکت‏های لیزینگ آذربایجان بطور قابل ملاحظه­ای تحت تأثیر عملکرد بانک‏ها بوده است. باوجودی که شرکت‏های لیزینگ شرکت‏های قانونی غیروابسته­ای محسوب می­شوند بیشتر این شرکت‏ها توسط بانک‏های اصلی و مرکزی تأمین مالی می­شوند.

اهداف اولیه انجمن شرکت‏های لیزینگ در آذربایجان به قرار زیر است:

• برقراری ارتباط موثر با دولت
• گسترش روابط بین اعضا و تحلیل بازار لیزینگ
• آموزش کارکنان شرکت‏های لیزینگ عضو
• شرکت در توسعه قوانین لیزینگ و یاری رساندن به قانونگذاران از طریق ارائه پیشنهادات حرفه­ای
• برقراری ارتباط با عموم و رسانه­ها
• برقراری ارتباط با دیگر مؤسسات مالی بین­المللی
• به­منظور مشخص نمودن و حل و فصل مسائل و مشکلات متعدد گروه‏های کاری که از نماینده­های شرکت‏های عضو تشکیل شده­اند توسط اتحادیه برگزیده و تعیین شده­اند. یکی از مهمترین دستاوردهای انجمن مرور و تحلیل بازار لیزینگ است.

جمع­بندی :

در آذربایجان بازار مالی با تعداد 44 بانک و 77 مؤسسه مالی غیربانکی بسیار رقابتی است. فضای بازار رقابتی برای شرکت‏های لیزینگ به مراتب چالش انگیزتر است زیرا باید با بانک‏هایی رقابت کنند که با هزینه پایین مواجه هستند.

در این بین شرکت‏های لیزینگ با مدیریت مناسب و محتاطانه سرمایه، سیاست‏های قوی در مدیریت اعتبارات، ارائه محصولات متنوع و خدمات سریع در عملیات شفاف توانستند بطور فزاینده به رشد خود ادامه دهند.

بیشتر شرکت‏های لیزینگ در جمهوری آذربایجان از دانش و مهارت فنی خود جهت ارائه محصولات نوین با هزینه کمتر و برپایه نیاز مشتری استفاده می­کنند. از زمانی که بانک‏ها به ارائه خدمات مالی کوتاه‏مدت و میان‏مدت روی آوردند چشم‏انداز مناسبی برای لیزینگ به­عنوان تأمین مالی بلندمدت که نقش بسزایی در پیشرفت صنعتی این کشور دارد مشاهده می­شود.

مأخذ: کتاب سال لیزینگ در سال 2007