اثرات ليزينگ مالی بر عملکرد بنگاه های كوچك و متوسط در بنگلادش

چکیده: در طول سالها، لیزینگ به عنوان یکی از اساسی ترین منابع مدرن تامین منابع مالی و پارامترهای مهم در عرصه تصمیم گیری های بسیار مهم برای شرکت­ها مورد قبول واقع شده است . به این ترتیب ،  هدف از این مقاله اثبات اثرات لیزینگ در عملکرد مالی بنگاه های كوچك و متوسط واقع در Munshigang و Kushtia بنگلادش میباشد و اینکه آیا لیزینگ رابطه ای با بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) / بازده دارائی های (ROA) سازمان دارد . این مطالعه با استفاده از تجزیه و تحلیل محتوا با بكارگیری ابزار پرسشنامه  و پذیرش استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای در جمعیتی آماری با  53  بنگاه كوچك و متوسط انجام میگردد ​​. پاسخ دهندگان کارآفرینان بنگاه های كوچك و متوسط و تحقیقی از گزارشات سالانه بنگاه های کوچک و متوسط در سال 2012  ​​می باشد . در این مطالعه 23 شرکت متوسط ​​و 30 شرکت کوچک از بنگاه های كوچك و متوسط مورد ​​بررسی واقع شده است . در این مقاله به رابطه بین لیزینگ مالی و عملکرد شرکت در داده های یك مقطع زمانی برای هر گروه از بنگاه های كوچك و متوسط پرداخته شده است. نتایج همبستگی مثبت بین لیزینگ و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) / بازده دارائی ها (ROA) با استفاده از آمار رگرسیون ساده را نشان می دهد. این یافته ها نشان می دهد که بنگاه های كوچك و متوسط در بنگلادش باید به طور موافق خواستار انجام رویه های لیزینگ گردند،  زیرا لیزینگ تاثیر قابل توجهی در بهبود عملکرد مالی بنگاه های کوچک و متوسط ​​بنگلادش، به ویژه شرکت های متوسط ​​ دارد​​ . کلید واژه ها : لیزینگ مالی ، عملکرد، ROE ، ROA، بنگاه های کوچک و متوسط​​، بنگلادش .

1. مقدمه

لیزینگ مالی در بنگلادش اولین بار در اوایل دهه 1980 معرفی شده است. شرکت لیزینگ توسعه صنعت بنگلادش، به عنوان اولین شرکت لیزینگ این كشور، در سال 1986 تحت چارچوب نظارتی بانک بنگلادش تاسیس شد [1] . شرکت های لیزینگ به عنوان موسسات مالی غیر بانکی (NBFIs) شناخته می شوند. آنها نقشی حیاتی در برآوردن نیازهای مالی بخش های مختلف اقتصادی ایفاء میكنند و در نتیجه ضمن کمک  به توسعه اقتصادی کشور در گسترش سیستم مالی کشور نیز سهیم هستند . لیزینگ مالی در طول سال ها برای کارآفرینان روش ​​مورد علاقه ای برای تامین مالی بوده است. روند رشد در بنگلادش نشان دهنده ترجیح و تغییر نگرش به لیزینگ با توجه به سرعت در خدمات رسانی ، منافع  مالیاتی و سادگی اسناد و مدارک میباشد  [2]. در حدود 95٪ از صنایع موجود در بنگلادش به عنوان بنگاه های کوچک و متوسط ​​طبقه بندی می­شوند [3] . سهم این بنگاه­ها از تولیدناخالص داخلی 72% بوده است [4] . در واقع ، بنگاه های کوچک و متوسط ​​ بیش از 87 درصد از کل اشتغال صنعتی را فراهم  میكنند و عهده دار ایجاد بیش از 33 درصد ارزش افزوده كالاهای 1 صنعتی بنگلادش هستند [5] . بنگاه های کوچک و متوسط ​​سهم بزرگی در ایجاد اشتغال دارند و نقش فعال آنها در توسعه پایدار ، بسیاری از کشورها را در سراسر جهان برانگیخت تا برای توسعه و رشد این بخش سازمان هایی جهت پشتیبانی و برنامه های ویژه ای را مطرح نمایند [6] . مطالعه این مقاله بررسی اثر فعالیت های لیزینگ در عملکرد بنگاه های کوچک و متوسط ​​ واقع در Munshiganj و Kushtia بنگلادش می باشد .

1. ادبیات تحقیق

SME یکی از موضوعات ماندگار در مباحث اقتصادی بوده و تأثیر آن بر تمامی جنبه های اقتصاد را نمی توان از نظر دور نگاهداشت. در سراسر جهان ، بنگاه های کوچک و متوسط ​​به عنوان موتور رشد اقتصادی و عامل ترویج توسعة عادلانه پذیرفته شده است . بدون تامین منابع مالی ، بنگاه های کوچک و متوسط ​​نمی توانند فن آوری های جدیدی را بدست آورده و یا جذب نمایند و نمی توانند برای رقابت در بازارهای جهانی توسعه یابند  و یا حتی ارتباط تجاری با شرکت های بزرگ داشته باشند. مانع اصلی برای توسعه سریع در بنگاه های کوچک و متوسط ​​ کمبود تامین منابع مالی بدهی ها و حقوق مالكانه می باشد. در سطح جهانی،   لیزینگ از دیگر خدماتی است که به طور گسترده توسط بنگاه های کوچک و متوسط مورد استفاده قرار میگیرد،  هرچند فقدان قانون لیزینگ توسعه این بخش را در بسیاری از كشورهای جهان محدود کرده است. لیزینگ دارای پتانسیل فوق العاده ای برای رسیدگی موثر به کمبود تامین منابع مالی میان و بلند مدت، به ویژه برای بنگاه های کوچک و متوسط ​​میباشد، با این حال توسعه نیافته است. استخدام تعداد زیادی نیروی انسانی ماهر با هزینه کم با توجه به سرمایه عملیاتی بالا به افزایش بهره وری و رضایت مشتری منجرمیشود. وام های بلند مدت رابطه مثبت و معناداری با عملکرد خوب بنگاه های کوچک و متوسط دارند و احتمال توسل به لیزینگ با افزایش خطر ورشكستگی افزایش می­یابد. تاثیر استفاده از وام بر سودآوری شرکت می تواند مثبت یا منفی باشد . شاخص اهرم مالی (وام) وقتی مثبت است که بازده دارائی ها از هزینه قبل از مالیات وام  بالاتر باشد و موجب افزایش بازده حقوق صاحبان سهام میگردد. این امر منجر به سودآوری و حداکثرسازی ثروت میگردد . اهرم مالی مثبت معمولا هنگامی رخ می دهد که یک شرکت تحت شرایط مطلوبی است، زمانی که فروش و حاشیه سود بالا هستند و زمانی که شرکت قادر به بازگشت سرمایه در فرایندهای خود باشد. تاثیر نهایی اهرم مالی مثبت در بازده حقوق صاحبان سهام است و زمانی كه   شرکت هیچ وامی نداشته باشد، افزایش می یابد. به حداقل رساندن هزینه سرمایه و حداکثرسازی سودآوری از طریق بکارگیری منابع مالی وام ممکن است برای بنگاه های کوچک و متوسط فراهم نگردد. مطالعات درخصوص اثر لیزینگ برروی بازدهی نتایج ضدونقیضی را ایجاد کرده است که طیفی ازکسانی را که از فرضیه رابطه مثبت پشتیبانی میکنند تا کسانی را که با آن مخالفت میکنند را شامل میگردد. بر اساس یافته ها مشخص شده است که استفاده از وام تاثیر منفی بر روی سودآوری شرکت های قیمت گذاری شده در بورس اوراق بهادار ژوهانسبورگ دارد. برخی از جالب ترین سوالات در مورد تامین منابع مالی بنگاه های کوچک و متوسط مربوط به این است که تا چه حد نظریه های مالی شرکت ها متناسب با بنگاه های کوچک و متوسط است ​​. محققان سوال میکنند آیا این نظریه ها ، که در چارچوب شرکت های بزرگ و دولتی توسعه داده شده است ، واقعاً زمانی که توسط شرکت های کوچک  مورد استفاده قرار میگیرند کارایی دارند. هرچند مطالعه ساختار سرمایه شرکت های فهرست شده و بزرگ ممکن است از بیشترین اهمیت برای جامعه مالی برخوردار باشد ، علائق دانشگاهیان وسیع تر است . دانشگاهیان علاقه مند به مطالعه کل جهان شرکت ها هستند و نه فقط شرکت های بزرگ . به این معنی که لیزینگ بلند مدت می تواند رابطه مثبت معنی داری با عملکرد  مالی بنگاه های کوچک و متوسط  داشته باشد​​. هرچند، لیزینگ یکی از اشکال اصلی تامین منابع مالی بنگاه های کوچک و متوسط در بنگلادش ​​​​است. هنوز هیچ شواهد تجربی از نفوذ ساختار لیزینگ بر عملکرد بنگاه های کوچک و متوسط در بنگلادش وجود ندارد . این مقاله با هدف بررسی اثرات لیزینگ بر عملکرد شرکت در بنگاه های کوچک و متوسط واقع در مناطق مورد علاقه کارآفرینان انجام شده است . فرضیه این است که ارتباط بین لیزینگ و عملکرد شرکت در بنگاه های کوچک و متوسط در Munshiganj و Kushtia بنگلادش مثبت است. به این ترتیب، چهار فرضیه برای این تحقیق وجود دارد . دو فرضیه اول بر شرکت های متوسط ​​​​تمرکز دارد ، در حالی که تأکید دو فرضیه دیگر بر شرکت های کوچک میباشد. فرضیه اول : رابطه ای مثبت بین لیزینگ و بازده دارائی­ها (ROA) برای شرکت های متوسط ​​ ​​وجود دارد. فرضیه دوم : رابطه ای مثبت بین لیزینگ و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) برای شرکت های متوسط ​ ​​وجود دارد. فرضیه سوم : رابطه ای مثبت بین لیزینگ و بازده دارائی ها (ROA) برای شرکت های كوچك ​​وجود دارد . فرضیه چهارم : رابطه ای مثبت بین لیزینگ و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) برای شرکت های كوچك ​​وجود دارد.

1. روش تحقیق

به منظور تائید ارتباط بین لیزینگ و عملکرد بنگاه های کوچک و متوسط ، داده ها از دو منبع اصلی و فرعی جمع آوری گردید. اطلاعات فرعی از وزارت صنایع ، بنیاد SME ، دفتر آمار بنگلادش و دیگر ​​سازمان های مرتبط با  بنگاه های کوچک و متوسط جمع آوری شد. به منظور جمع­آوری اطلاعات اصلی پرسشنامه نیمه ساختار یافته ای برای کارآفرینان آماده نمودیم . برای ارزیابی اعتبار مقیاس مطالعه حاضر، از اعتبار محتوا استفاده شد . برای جمع آوری اطلاعات 53 بنگاه کوچک و متوسط روش چند مرحله ای تصادفی هدفدار را انتخاب نمودیم . پاسخ دهندگان کارآفرینان بنگاه های کوچک و متوسط هستند . این تحقیق بر شرکت­های متوسط ​​و کوچک تاکید کرده است. در این تحقیق 23 شركت متوسط ​​و 30 شركت کوچک هستند. محدودیت های مالی و زمانی همراه با سهولت ارتباط نقشی اصلی در انتخاب منطقه مورد مطالعه داشته است. رگرسیون ساده برای تجزیه و تحلیل رابطه بین لیزینگ و بازده دارائی ها (ROA)، بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) مورد استفاده واقع شده است. اطلاعات این تحقیق از ROA و ROE، 23 شرکت متوسط ​​و 30 شرکت کوچک از بنگاه های کوچک و متوسط ​​محاسبه گردید. همه داده ها، هر دو نوع ازبنگاه های کوچک و متوسطی ​​را که خود را با لیزینگ مرتبط ساخته و همچنین شركت هائی را كه مرتبط نمی باشند شامل میگردد. اطلاعات مربوط به عملکرد مالی از گزارش سالانه 2012 استخراج شده است.

• ساختار لیزینگ

لیزینگ ابزاری جایگزین برای تامین مالی ماشین آلات كارخانه، تجهیزات و وسایط نقلیه کسب و کارمی باشد و  قراردادی است بین مالک تجهیزات (موجر) و طرف دیگر (مستاجر) مبنی بر اعطاء تصرف یک دارایی مشخص به مستاجر و استفاده از آن در ازای  پرداخت اجاره بهائی معین در طول یک دوره مورد توافق. معمولاً در پایان مدت اجاره مستأجر ممكن است بواسطه اعمال اختیار خرید، حق مالكیت تجهیزات را نیز بدست آورد. نقش موجر  تامین منابع مالی جهت خرید تجهیزات مورد نیاز مستاجر است. تجهیزاتی که توسط مستاجر انتخاب شده و در تعیین ویژگی های كارایی و مناسب بودن آن ها به طور مستقیم با عرضه كننده آن سر و کار داشته است.  

• حدود بنگاه های کوچک و متوسط

کشورها و سازمان های مختلف بنگاه های کوچک و متوسط را به صورت متفاوت طبقه بندی میكنند. دولت بنگلادش بنگاه های کوچک و متوسط را ​​در دو دسته گسترده طبقه بندی كرده است .  I . شرکت های فعال تولیدی II . شرکت های فعال  غیر تولیدی. شرکت های فعال تولیدی و غیر تولیدی میتوانند به دو دسته تقسیم گردند : شرکت های کوچک : اگر یک شرکت کمتر از 25 نفر كارگر داشته باشد بایدکوچک تلقی گردد. شرکت های متوسط ​​: اگر كاركنان آن بین 25 و  100 نفر باشد شرکت باید به عنوان متوسط تلقی گردد.

• عملكرد بنگاه های کوچک و متوسط

معیارهای عمومی عملکرد مالی به دو گروه عمده : بازده سرمایه گذار و بازده حسابداری تعلق دارند . ایده اصلی از بازده سرمایه گذار این است که ، بازده باید از دیدگاه سهامداران اندازه گیری شود . تمرکز بازده حسابداری در مورد كیفیت میزان درآمد شرکت در پاسخ به سیاستهای مختلف مدیریتی می باشد . این مقاله بر دو معیار كارائی مبتنی برحسابداری متمركز  است : بازده دارایی ها (ROA) و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) . این دو  برای سنجش عملکرد مالی بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند و بنابراین نتایج قابل مقایسه ای را ارائه میكنند . ROA و ROE به طور جداگانه برای سنجش عملکرد مالی شرکت مورد استفاده قرار گرفته اند.  ROA به عنوان نسبت سود خالص پس از کسر مالیات به مجموع دارایی ها تعریف می گردد ، و ROE به عنوان نسبت سود خالص پس از کسر مالیات به سرمایه تعریف می­گردد. اطلاعات در مورد ROA و ROE از  گزارش سالانه2012 جمع آوری شد.

1. نتایج

رابطه سببی مقایسه عملکرد شرکت با بکارگیری ROA و ROE با بنگاه های کوچک و متوسط مختلف تحت تاثیر ارتباط یا عدم ارتباط با لیزینگ است . این نتایج تاكید شده از 23 شرکت ​​متوسط ​​و 30 شرکت کوچک بنگاه های کوچک و متوسط که در آنها  رابطه بین لیزینگ و ROA و ROE مورد بررسی قرار گرفته است , می باشد  . نتایج نشان داد که شرکت های متوسط ​​از نظر آماری همبستگی مثبت و قابل توجه خطی بین لیزینگ مالی و ROA داشته اند P<0.05)  , (F=8.672 . فعالیت های لیزینگ می تواند تغییر پذیری  25.9٪  ROA   (Adjusted R²= 0.259) را توضیح دهد . آزمون رابطه بین لیزینگ و ROA برای شرکت های متوسط یک همبستگی خطی است به این معنی که  اگر لیزینگ افزایش یابد  ROA نیز افزایش خواهد یافت و اگر ROA کاهش  یابد بدلیل لیزینگ کمتر می باشد .  نتایج در جدول 1 خلاصه شده است .  

جدول 1: تجزیه و تحلیل رگرسیون با استفاده از ROA به عنوان متغیر وابسته

 برای ​​شرکت های متوسط بنگاه های کوچک و متوسط

t-Value 2.94	Standard Error 9.32377		Coefficient B 11.548	Independent Lease finance
خلاصه مدل
		0.259 Sig 0.008		Adjusted R Square F-Statistics 8.672

  نتایج نشان داد که شرکت های متوسط ​​از نظر آماری همبستگی مثبت و قابل توجه خطی بین لیزینگ و ROE داشته اند P<0.05)  , (F=9.542 . فعالیت های لیزینگ مالی می تواند تغییر پذیری27.9٪  ROE (Adjusted R²= 0.279) را توضیح دهد . آزمون رابطه بین لیزینگ مالی و ROA برای شرکت های متوسط یک همبستگی خطی است به این معنی که  اگر لیزینگ مالی افزایش یابد  ROE نیز افزایش خواهد یافت و اگر ROE کاهش  یابد بدلیل لیزینگ مالی کمتر می باشد .  نتایج در جدول 2 خلاصه شده است .

جدول 2: تجزیه و تحلیل رگرسیون با استفاده از ROE به عنوان متغیر وابسته

 برای ​​شرکت های متوسط بنگاه های کوچک و متوسط

t-Value 3.084	Standard Error 8.37168		Coefficient B 10.862	Independent Lease finance
خلاصه مدل
		0.279 Sig 0.006		Adjusted R Square F-Statistics 9.542

  نتایج نشان داد که شرکت های کوچک ​​از نظر آماری همبستگی مثبت و قابل توجه خطی بین لیزینگ مالی و ROA داشته اند P<0.05)  , (F=14.953 . فعالیت های لیزینگ می تواند تغییر پذیری34.8 ٪  ROA  (Adjusted R² = 0.348) را توضیح دهد . آزمون رابطه بین لیزینگ مالی و ROA برای شرکت های كوچك یک همبستگی خطی است به این معنی که  اگر لیزینگ مالی افزایش یابد  ROA نیز افزایش خواهد یافت و اگر ROA کاهش  یابد بدلیل لیزینگ مالی کمتر می باشد .  نتایج در جدول 3خلاصه شده است .  

جدول 3: تجزیه و تحلیل رگرسیون با استفاده از ROA به عنوان متغیر وابسته

 برای ​​شرکت های کوچک بنگاه های کوچک و متوسط

t-Value 3.867	Standard Error 4.96208		Coefficient B 7.271	Independent Lease finance
خلاصه مدل
		0.348 Sig 0.001		Adjusted R Square F-Statistics 14.953

  نتایج نشان داد که شرکت های کوچک ​​ آمار قابل توجهی بین لیزینگ مالی و ROE نداشته است P>0.05)  , (F=0.171 نتایج در جدول 4خلاصه شده است .

جدول 4: تجزیه و تحلیل رگرسیون با استفاده از ROE به عنوان متغیر وابسته

 برای ​​شرکت های کوچك بنگاه های کوچک و متوسط

t-Value 0.414	Standard Error 17.56897		Coefficient B 2.753	Independent Lease finance
خلاصه مدل
		0.029 Sig 0.878		Adjusted R Square F-Statistics 0.171

5    خلاصه و نتیجه گیری بر اساس یافته های فوق الذکر ، نتیجه گیری های زیرمناسب هستند : از یافته های این تحقیق آشکار میشود که عملکرد شرکت های متوسط ​​بنگاه های کوچک و متوسط به لیزینگ بستگی دارد ، پیشنهاد میگردد که بنگاه های كوچک و متوسط در بنگلادش  به طور مداوم در شیوه های لیزینگ خود را درگیر نمایند زیرا لیزینگ تاثیر قابل توجهی در بهبود عملکرد مالی بنگاه های کوچک و متوسط ​​بنگلادش به ویژه شرکت های متوسط دارد . اگر چه شرکت های کوچک نیز​​نشان دادند که بازده حقوق صاحبان سهام به لیزینگ ارتباطی ندارد ، اما حتی بازده دارائی ها  دارای همبستگی مثبت با آن میباشد . این تحقیق ازمطالعات قبلی که تاثیر مثبت لیزینگ و عملكرد تامین مالی  بنگاه های کوچک و متوسط را در بر داشته اند ، پشتیبانی میكند .اگر چه موسسات لیزینگ در بنگلادش با مشکلات سرمایه ناکافی مواجه هستند كه برعلیه تلاش های انان برای دادن وام کافی به بنگاه های کوچک و متوسط عمل میكند ، هنوز علائق آنان برای برطرف كردن نیازهای مالی بنگاه های کوچک و متوسط ، بطور قابل توجهی قابل تایید است . این مطالعه برای کسب و کار و خدمات در بنگلادش مفید است. با توجه به اینكه لیزینگ مالی، در محافل کسب و کار به این عنوان که مزایای عملیات را نشان می دهد پشتیبانی شده  و برای کارآفرینان به عنوان استراتژی مهمی برای درک رابطه فعالیت های لیزینگ مالی و نتایج عملیات شرکت در نظر گرفته میشود. در این تحقیق فقط داده های یک سال مورد بررسی قرار گرفت . نتایج با توجه به اینکه داده های طولی را در نظر گرفته می تواند بسیار قابل اطمینان باشد. تحقیق دارای پیامدهای بسیاری در اقتصاد و سطح عالی ملی است،  چرا که اگر کسب و کار در سطح خرد بخوبی انجام گیرد  با توجه به در دسترس بودن گزینه های لیزینگ، در نتیجه تولید ناخالص داخلی در سطح ملی نیز می تواند بطور مثبت تحت تاثیر قرار گیرد. در نهایت، تحقیق بنگاه­های کوچک و متوسطی را كه لیزینگ مالی را به اجرا گذاشته اند در نظر گرفته است اما مدت زمانی که فعالیت های لیزینگ بكار گرفته شده است به حساب نیاورده است .