لیزینگ راهی بسوی توسعه كارآفرینی
بنگاههای خرد و كوچك ستون اقتصاد كشورها هستند و دركشورهای درحال توسعه افزایش آگاهی دولتها از پتانسیل صنعت لیزینگ در پشتیبانی از صنایع خرد و كوچك و نقش آنها در ایجاد اشتغال و كاهش فقر، شتاب فزایندهای داشته است. این درحالی است كه اشتغال جوانان در بسیاری از كشورها از مهمترین معضلات آن كشور محسوب میشود و بنابراین تمركز بر توسعه صنایع خرد و كوچك كاملاً اقتصادی است.
براساس آمار و اطلاعات در كشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، 60 الی 90درصد از بنگاههای اقتصادی را SME’s تشكیل میدهند و تقریباً با همین نسبت نیز در ایجاد اشتغال سهم دارند. واژه SME’s با رشد چشمگیر این بنگاهها در كشورهای درحال توسعه كه بدلیل كمبود منابع انسانی متخصص و منابع مالی، در آنها شركتهای بزرگ كمتری وجود دارند، به شهرت رسیدند. ژاپن و كره از جمله نمونههای موفق در توسعه SME’s هستند. پشت سر تویوتا، هوندا و سامسونگ تعداد بسیاری از كسب و كارهای خانگی هستند كه به تولید مشغولند. این مشاركت بالا منجر به افزایش قدرت و بهبود تخصص ها شده كه بدنبال آن باعث افزایش بهرهوری و كیفیت نیز میگردد. طی سالهای اخیر ببرهای آسیا (كره، مالزی، تایلند، اندونزی و تایوان) صنعت لیزینگ موفقی داشتهاند. همچنین كشور چین با نرخ رشد اقتصادی 7% بدلایلی همچون سیاستهای پولی حمایتی و جذب سرمایهگذاری خارجی در صنعت لیزینگ، از 41% رشد در این صنعت برخوردار شده است. سهم لیزینگ از سرمایهگذاری در كشور كره 28درصد است كه بیشترین منفعت آن را SME’s بردهاند. ما نیز می توانیم از تجربه كشورهای آسیایی از پشتیبانی SME’s استفاده كنیم.
بطور كلی بیشتر این بنگاهها جهت تأمین منابع مالی خود از وامهای بانكی و یا فروش سهام استفاده میكنند. اگرچه بدلیل فقدان ثبات در این شركتها و عدم وجود اطلاعات شفاف درخصوص آنها، دسترسی این بنگاهها به منابع مالی همواره از مهمترین مشكلات اقتصادی و مالی بوده است. این درحالی است كه دسترسی SME’s به منابع مالی برای سرمایهگذاری، متضمن رشد اقتصادی بوده و كمبود منابع مالی برای ایشان موجب محدودیتهای بسیاری در نقدینگی و كسب و كار آنها میگردد. SME’s برای دریافت وامهای بانكی با محدودیتهای بسیاری مواجه میشوند و امكان جذب سرمایه مستقیم از بازارهای مالی را نیز ندارند. البته ناگفته نماند در شرایط ركود اقتصادی حاكم بر كشور بسیاری از بانكها از اعطای وام نیز خودداری میكنند.
مهمترین مزیت لیزینگ غیروثیقهای بودن آن است كه منجر به افزایش درآمد صنایع با استفاده از مزایای لیزینگ میشود. در سایر كشورهای جهان هیچگونه وثیقهای در استفاده از فرایندهای لیزینگ اخذ نمیگردد. این عدم دریافت وثیقه در ازای دریافت تسهیلات خرید كالا خصوصاً برای صنایع خرد و كوچك كه همیشه دریافت وامهای بانكی را برای آنها مشكل بوده، بسیار مفید است. درعوض قوانین و مقررات باز پسگیری مالالاجارهای كه به نام شركت لیزینگ است بسیار راحت میباشد. لكن در حال حاضر شركتهای لیزینگ ایران مبالغ بالایی را صرف هزینههای دادرسی و فسخ و استرداد قراردادهای دارای اقساط معوق میكنند كه خود منجر به افزایش قیمت تمام شده لیزینگ میگردد.
در بسیاری از موارد نیز توقعاتی جهت ورود سیستم مالی به حوزههای پرریسكتر اقتصادی وجود دارد. مطابق حسابداری لیزینگ ریسك بالاتر یعنی قیمت تمام شده بالاتر و عامل ریسك یكی از مهمترین پارامترهای محاسبه قیمت تمام شده در لیزینگ است. براین اساس و مطابق روش سایر كشورهای جهان قیمت(نرخ سود) هر قرارداد با قرارداد دیگر براساس نرخ ریسك آن مشخص و تعیین میگردد.
چندین سال است كه دستاندركاران صنعت لیزینگ برای افزایش آگاهی فرهنگ لیزینگ تلاش میكنند. چاپ كتب و مقالات بسیار توسط شركتهای لیزینگ، حمایت از پایان نامههای دانشجویی و افزایش تعداد پایاننامهها پیرامون این صنعت از مهمترین موفقیتهای چندسال اخیر است..
اما هنوز لیزینگ در ایران با چالش قانونگذاری مواجه است كه دو طرف عرضه و تقاضا در آن را با مشكلات بسیاری مواجه میكند. برداشتن محدودیتها باعث تشویق صنایع خرد و كوچك شده و به حیات آن ها جان دوباره میبخشد. پتانسیل وسیع لیزینگ برای حمایت از رشد صنایع خرد و كوچك با مزایای بسیاری كه دارد از جمله جنبه اسلامی بودن آن، در توسعه اقتصادی كشور كمك شایانی میكند.
بدلیل فقدان زیرساخت لازم در صنعت لیزینگ ایران، شكاف این صنعت با سطح جهانی آن روز به روز بیشتر میشود. ابداع روشهای مختف لیزینگ، استفاده از لیزینگ در تمامی صنایع، لیزینگ پرخطر و … همه و همه جهت رونق كلیه بخشهای اقتصاد مفید هستند كه متأسفانه امكان بهرهبرداری از آنها در ایران وجود ندارد. درحالیكه صنعت لیزینگ جهان از مزایای مالیاتی لیزینگ برخوردار میشوند فعالان لیزینگ ایران با مشكل مالیات بر ارزش افزوده مواجه شدهاند كه عملاً مزیت رقابتی لیزینگ را از بین برده است.
لذا زمان آن رسیده كه با افزایش آگاهی از صنعت لیزینگ بعنوان تكنیكی برای تأمین منابع مالی كوتاه و میان مدت زیرساختهای لازم برای تسهیل خرید تجهیزات سرمایهای مورد نیاز خصوصاً در بخش SME’s را فراهم نماییم.