گفت و گوی مديرعامل شركت ليزينگ صنعت و معدن با «ره آورد ليزينگ»
طی سالهای اخير شرايط سختی بر صنعت ليزينگ حاكم بوده و شركت ليزينگ صنعت و معدن نيز از اين امر مستثنی نبوده است. ولي اين شركت به مدد پشتوانه غنی علمی و برخورداری از مديرانی كارآمد راهكارهای برون رفت از تنگناهای ذيربط را جستجو، بررسی، مطالعه و تعبيه خواهد نمود. انتصاب مهندس عليرضا اسدپور بعنوان مديرعامل شركت ليزينگ صنعت و معدن فصل نوينی است كه در تاريخچه اين شركت ثبت گرديده است. ايشان سوابق درخشانی در صنايع مختلف داشته و عليالخصوص تجارب ارزندهای در صنعت ليزينگ دارند. مهندس اسدپور سختيها و مشكلات ليزينگ را رد نمی كنند، اما معتقد است فرصتهايی برای ليزينگ و مشتريان آن وجود دارد.
وضعيت صنعت ليزينگ در ايران را چگونه مي بينيد؟
دوران سختی است، اما در دوران سخت ما به شرايط با ديد بهتری نگاه ميكنيم. من معتقدم شرايط نامطلوب باعث ايجاد نوآوری ميشود. با كمبود نقدينگی كه وجود دارد برخی از صنايع برای اولين بار متوجه ليزينگ به عنوان راهكار تامين مالی ميشوند و ديگران نيز متوجه مزايای ليزينگ خواهند شد. بنابراين ميتوانيم مشتريان با اعتبار بالاتر را انتخاب كنيم.
اما حجم عملكرد ليزينگ در مقايسه با حجم عملكرد آن در كشورهايی همچون تركيه بسيار كم است. طي سالهای اخير صنعت ليزينگ تركيه رشد سالانه 50درصدی را تجربه كرده است. از طرفی با اينكه نرخ نفوذ ليزينگ در كشورهاي پيشرفته 30درصد است اين كشورها ادعا ميكنند ليزينگ هنوز اشباع نشده و به نقطه بهينه خود نرسيده است. بنابراين ليزينگ ايران هنوز جايگاه خود را پيدا نكرده و مسير طولانی پيش رو دارد.
درحال حاضر مهمترين مشكل صنعت ليزينگ چيست؟
مهمترين مشكل صنعت ليزينگ همانند اكثر صنايع ديگر كشور منابع مالی است. قيمت تمام شده منابع مالی شركت های ليزينگ بالاست، درحالی كه نرخ سود تسهيلات ليزينگ 21 درصد عنوان شده است. قوانين و مقررات، فقدان تكنولوژی و فرهنگ ليزينگ نيز از ديگر مشكلات صنعت ليزينگ است.
شما فرموديد قيمت تمام شده منابع مالي ليزينگ ها بالاست؟ ممكن است كمي بيشتر در اين مورد توضيح دهيد؟
ليزينگها موسسات مالی و اعتباری هستند كه جذب سپرده نمی كنند، بنابراين اخذ وام و افزايش سرمايه تنها روشهای جذب منابع براي شركتهای ليزينگ هستند. مروري بر صورت هاي مالی حسابرسی شده شركتهای ليزينگ عضو بورس نشان از تامين مالی با نرخ متوسط 28 درصد دارد كه البته اين نرخ در بانك هاي دولتی اندكی كمتر است. بنابراين تنها هزينه های مالی شركتهای ليزينگ 28درصد است. همچنين حداقل هزينه های سربار شامل هزینه‌های اداری، حقوق کارکنان، استهلاک املاک و … در سيستم بانكی تقريبا 3 درصد ميباشد.
البته همانطور كه ميدانيم در قراردادهاي اجاره به شرط تمليك كه اكثر قراردادهای شركتهای ليزينگ را تشكيل می دهند پس از اعطای تسهيلات، مستاجر نيازمند دريافت خدمات پس از انعقاد قرارداد است و لذا شركتهای ليزينگ نيروهای ويژهای را برای ارائه اين خدمات استخدام نموده كه اين امر خود منجر به افزايش قيمت تمام شده يك قرارداد ليزينگ در مقايسه با وام بانكی ميشود.
هزينه مطالبات مشكوك الوصول و معوقات از ديگر هزينه های قراردادهای ليزينگ است. همانگونه كه ميدانيم قراردادهاي بانكی لازم الاجرا هستند. درحالی كه شركتهای ليزينگ مدت زمان بسياری را صرف تعيين دادرسی و اخذ احكام لازم براي وصول مطالبات معوق خود مينمايند. روش ديگر جذب منابع مالی ورود به بورس و افزايش سرمايه است. جذب سرمايه گذار در صورت پيش بينی سودی جذاب تر از ساير بازارها و تقسيم آن امكان پذير است. سهامدار به شرطي سرمايه گذاری می كند كه حداقل سودی بيشتر از نرخ سود سپرده عايدش گردد. اما تحليل هزينه فرصت نيز پارادوكس قيمت تمام شده ليزينگ را بيشتر دچار چالش می كند. نرخ سود سپرده با سررسيد يكساله 20درصد و نرخ سود تسهيلات 21درصدی ليزينگ، عملا فعاليت ليزينگها را توجيه ناپذير می كند.
وضعيت ليزينگ صنعت و معدن چگونه است؟
ليزينگ صنعت ريسك است. در يك زمان شركت هاي ليزينگ ضرر و در زماني سود مي كنند. ما با هدف افزايش سود و كسب رضايت سهامداران ريسك را مديريت مي كنيم. شركت ليزينگ صنعت و معدن با شيبي ملايم ولي يكنواخت در حال توسعه ميباشد. عليرغم وجود موانع قانوني بسيار، شركت همواره قوانين بانك مركزي را رعايت كرده و هيچ گاه شهرت و اعتبار برند ليزينگ صنعت و معدن را قرباني كسب سود كوتاه مدت ننموده است.
EPS پيش بيني شده در شركت همواره روندي صعودي داشته و در سال 1393، DPS پنجاه درصدي داشتيم. پرتفوي ليزينگ صنعت و معدن متنوع است. تفاهم نامه هاي بسياري با توليدكنندگان و تامين كنندگان ماشين آلات راهسازي، خودروكار و تجهيزات صنعتي داريم. ما هميشه بودجه شركت را محقق نموديم و هيچ گاه دغدغه براي اعطاي تسهيلات نداشتيم. به بياني ديگر در ميان وجود تقاضاي بسيار براي دريافت تسهيلات اين ما بوديم كه افراد را اعتبارسنجي و انتخاب كرديم. افزايش سرمايه شركت نيز كه از مبلغ 1000 ميليارد ريال به 2000 ميليارد ريال توسط معاونت مالي و اقتصادي در حال پيگيري است و تا قبل از پايان سال مالي 1394 محقق ميگردد.
از طرفي نيروي انساني خلاق، شركت ليزينگ صنعت و معدن را براي هميشه بيمه خواهد كرد. اگر ليزينگ صنعت و معدن امروز موفق است به مدد تمام مديران و كاركنان شايسته و مبتكر آن است. در همين راستا و در جهت ارتقاي فرهنگ سازماني و توانمندسازي كاركنان، سرانه آموزش نيروي انساني را افزايش داديم و حداكثر كوشش را انجام خواهيم داد تا همكاران نسبت به گذشته توانمندتر شوند. نيروي انساني متخصص بسياري در اين شركت پرورش يافتهاند و حتي تعداد بسياري از آنها اكنون در ديگر شركتهاي ليزينگ مشغول فعاليت و خدمت به ليزينگ كشور ميباشند.
سياست شما در وصول مطالبات چيست؟
شركت ليزينگ صنعت و معدن كليه متقاضيان دريافت تسهيلات را اعتبار سنجي مي نمايد. اين اعتبارسنجي نه تنها شامل اقدامات مربوط به استعلام از سيستمهاي اعتبارسنجي است، بلكه شامل رتبه بندي مشتريان براساس مدل طراحي شده توسط خود شركت نيز ميباشد. در انتها كميته اعتباري بر فرايند اعطاي تسهيلات نظارت دارد. بنابراين در زمان كمبود نقدينگي اهميت اعتبارسنجي و انتخاب مشتريان معتبر اهميت دوچندان خواهد داشت.
پس از اعطاي تسهيلات نيز شركت داراي فرايندهاي مونيتورينگ وصول اقساط از قسط اول است. مراحل بعدي شامل اقدامات اوليه قضايي و اقدامات قضايي مي باشد. سلسله بندي و تعريف اقدامات مشخص و مجزا و درجه بندي شده از حيث شدت و نوع برخورد، جهت وصول مطالبات بسيار موثر بوده و فرايند وصول مطالبات شركت ليزينگ صنعت و معدن از پويايي بالايي برخوردار است.
به نظر شما جلب نظر سياست گذاران از چه طريقي ممكن است؟
ليزينگ مزاياي بسياري دارد كه همه ما بارها به آن پرداخته ايم. اما مشخصا يكي از ويژگي هاي ليزينگ كه يكي از مهمترين دغدغه هاي دولت يازدهم نيز هست، اشتغالزايي است. گزارش اشتغالزايي صنعت ليزينگ طي سالهاي گذشته مي تواند مفيد باشد. اگرچه اشتغالزايي كل صنعت ليزينگ مشخص نيست ولي تنها 9 شركت معتبر ليزينگ و فعال در حوزه ماشينآلات و تجهيزات طي سالهاي 84 لغايت 92 موفق به ايجاد 122هزار شغل شدهاند. البته تنها حوزه فعاليت غيرتوليدي در صنعت ليزينگ حوزه خودروي سواري است كه آن هم به طور غير مستقيم جهت ايجاد اشتغال مفيد است.
ليزينگ را در شرايط پسا تحريم چگونه ميبينيد؟
ليزينگ بين الملل يا بين مرزي يكي از اصليترين معاملات ليزينگ است كه مهمترين كاربرد آن در صنعت هوايي مي باشد. ليزينگ ايران براي ايجاد همكاريهاي بينالمللي نيازمند توسعه از سه منظر است: 1– قوانين و مقررات، 2– ابزارهاي مالي 3 – تخصص ليزينگ. بنابراين همكاري دولت و صنعت ليزينگ ميتواند منجر به ورود نقدينگي مناسبي به كشور گردد. در شرايط پسا تحريم، فضاي كسب و كار و همچنين تخصص ليزينگ نيازمند بازنگري است. قانون بينالمللي كنوانسيون يونيدرويت(UNIDROIT)، قانوني است كه در روش ليزينگ بين مرزي مورد استفاده قرار مي گيرد. همچنين بانكها و ليزينگهاي كشورهاي توسعه يافته ابزارهاي مالي متنوعي در اختيار دارند كه متاسفانه هنوز سازوكارهاي اجراي آنها در كشور ما فراهم نشده و تحق اين امر نيازمند حمايت بانك مركزي است.
از طرف ديگر شركتهاي ليزينگ در جهان، روشهاي مدوني براي تعيين قيمت تمام شده دارند. نرم افزارهاي زيادي وجود دارد كه در آنها اهداف هزينه و جريان نقدي مستاجر، ملاحظات مالياتي و حسابداري و اهداف مالي موجر در نظرگرفته ميشوند. بدين ترتيب قيمت تمام شده يك قرارداد اجاره با قرارداد ديگر متفاوت است. مهمترين ابزار قيمت گذاري بين المللي ليزينگ، ريسك است كه به مديران پرتفوي ليزينگ درك بهتري از ريسك اجاره ها داده و آنها را قادر ميسازد تا در صورت غيرقابل قبول بودن ريسك، ساختار اجاره را اصلاح كنند. وروديهاي اين سيستم قيمت گذاري ريسك تجهيزات، احتمال قصور، تغييرات زماني، زيان در قصور و … هستند. بدين ترتيب در يك پرتفوي ليزينگ ريسك تجهيزات اجاره داده شده و اعتبار مستاجرين در ابتداي قرارداد و همچنين طي مدت قرارداد بصورت مدام رديابي و ارزيابي ميشود. از طرفي تخمين ارزش كالاي مورد اجاره در طي مدت قرارداد به عوامل مختلف اقتصادي بستگي دارد و در نتيجه عوامل مختلف اقتصادي كه بيشترين تاثير را بر روي تجهيزات دارند تحت نظر قرار داده مي شوند. بنابراين، تفاوت هاي بنيادي ميان نرخ سود تسهيلات ليزينگ در ايران و قيمت گذاري اجاره در ساير كشورهاي جهان وجود دارد.
بنابراين ميتوان گفت فقدان قوانين و مقررات يكنواخت و ابزارهاي مالي متنوع مهمترين چالش براي ورود موسسات مالي هستند؟
خير. به نظر بنده اين شرايط لازم هستند ولي كافي نيستند. به عنوان مثال موسساتي چون IFC كه نقش موثري در توسعه ليزينگ كشورهاي در حال داشتهاند، معيارهاي خاصي براي سرمايه گذاري دارند. بطور كلي شركت هاي ليزينگ در كشورهاي توسعه يافته بنا به دلايلي چون افزايش حاشيه سود، لزوم شراكت بين المللي ، لزوم ارائه خدمات به مشتريان بين المللي و …. در كشورهاي درحال توسعه سرمايه گذاري مي كنند و مدل هاي تجاري آن ها نيز مورد به مورد متفاوت است. يكي از مهمترين عوامل موثر در سرمايه گذاري، ثبات سياسي و قوانين و مقررات است كه الحمدلله اين مشكل حل شده است. اما فقط اين موارد كافي نيستند و سرمايه گذاران خصوصي، بصورت دقيقتري تصميم گيري مي كنند. در سال 2014 شاخص رتبه سهولت كسب و كار ايران 130 بوده است. شاخص اجراي قرارداد، كه مدت زمان رسيدگي به شكايت در دادگاه را اندازه گيري مي كند، خصوصا براي بانك ها و شركت هاي ليزينگ در سرمايه گذاري خارجي از اهميت ويژه اي برخوردار است. متوسط مدت زمان رسيدگي و كسب نتيجه از شكايت در ايران 505 روز است اين مدت زمان در سنگاپور 150 روز است. بنابراين طيف وسيعي از سرمايهگذاران خارجي پس از بررسي شاخص هاي كسب و كار اقدام به سرمايه گذاري خواهند نمود.
برنامه هاي شما در شركت ليزينگ صنعت و معدن چيست؟
ايجاد تنوع بيشتر در پرتفوي شركت از طريق توسعه فعاليت در حوزه هواپيما و شناورهاي دريايي، يكي از مهمترين برنامه هاي شركت است. همچنين افزايش فعاليت در حوزه ماشين آلات و تجهيزات صنعتي به منظور خدمات رساني به SME’s در دستور كار شركت قراردارد. بحث SME’s و نقش آن در ايجاد اشتغال و رونق اقتصاد از جمله مباحث مهم كشور است كه شركت ليزينگ صنعت و معدن قصد دارد در اين زمينه همكاري هايي با بانك صنعت و معدن داشته باشد. در اين راستا مدل هاي تجاري جهت همكاري با بانك پيشنهاد شده است.
وصول مطالبات نيز به عنوان رگ حياتي كسب و كار ليزينگ، براي شركت از اهميت ويژه اي برخوردار است. برنامه استراتژيك 5 ساله شركت در سال 1394 به پايان مي رسد و همزمان با بروزرساني اين برنامه، شركت قصد ارتقاء سيستم هاي كيفيتي خود و همچنين استقرار سيستم مديريت ريسك را دارد.
حرف آخر؟
ما با شرايط پيچيده اي مواجه هستيم. ليزينگ درس هايي آموخته است و ممكن است تغييرات پيش روي صنعت ما طي 5 سال آينده از كل تغييرات عمر صنعت ليزينگ بيشتر باشد.