10 سال صنعت ليزينگ ايران
تقریباً به مدت 10 سال است كه اطلاعات صنعت لیزینگ ایران در شركت لیزینگ صنعت و معدن مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. از سال 83 كه تنها 8 شركت عضو كانون شركتهای لیزینگ بوده و اطلاعات عملكرد خود را گزارش نمودند، تاكنون كه 27 شركت به عضویت كانون شركتهای لیزینگ درآمدهاند. در این مقاله به بررسی روند فعالیت شركتهای لیزینگ و خصوصاً نحوه رفتار آن ها در حوزه های عملكردی مختلف پرداخته شده و از ارائه اطلاعات سهم بازار و رتبه بازار بدلیل رعایت اطلاعات خصوصی شركت های لیزینگ خودداری شده است.
1 – معرفی شركت های عضو كانون شركتهای لیزینگ ایران
در سال 83، 8 شركت لیزینگ ایران، صنعت و معدن، ایرانخودرو، ایرانیان، بهمن، پارسیان، غدیر و رایان سایپا اطلاعات عملكردی خود را به كانون شركت های لیزینگ ارائه نمودند. در حال حاضر 27 شركت لیزینگ عضو كانون هستند. اسامی این شركت ها در وب سایت كانون شركت های لیزینگ ارائه شده است. همانطور كه می دانیم داده كاوی یكی از مهمترین ابزارهای تصمیمگیری مدیران است و در دسترس بودن اطلاعات یك صنعت در جهت شناخت رفتار آن صنعت و سیاستگذاری مناسب برای حمایت از آن مفید میباشد. لكن متأسفانه تمامی شركت های عضو كانون اطلاعات عملكرد خود را گزارش نمیكنند. از میان 27 عضو كانون شركتهای لیزینگ اطلاعات عملكرد 17 شركت لیزینگ در سال 92 دردسترس بوده است. شركتهای لیزینگ ایران، صنعت و معدن، رایان سایپا، آریادانا، پارسیان، سرمایهگذاری ملی، ماشینآلات ایرانیان، جامع سینا، توسعه صنعت و تجارت توس، اقتصاد نوین، سپهر صادرات، ملت، امید، آتیه الوند و خودرو غدیر این 17 شركت را تشكیل میدهند. تجزیه و تحلیل آورده شده در این مقاله بر پایه آمار عملكرد این 17 شركت صورت گرفته است.
2 – صنعت لیزینگ ایران در سال 92 و سالهای گذشته
17 شركت لیزینگ نامبرده شده در سال 1392، مبلغ 155, 10 میلیارد ریال تسهیلات اعطاء نمودند. این مبلغ در مقایسه با سال 1391 از تقریباً 40درصد كاهش برخودار بوده است. قابل ذكر است در سال 91 نیز تعداد 19 شركت لیزینگ عملكرد خود را به كانون شركتهای لیزینگ گزارش دادند. صنعت لیزینگ ایران پس از طی یك دوره روند نزولی در سال 89 با افزایش شدیدی در حجم عملكرد مواجه شد. این روند افزایشی به مدت 2 سال طول كشید. ولی از سال 91 مجدداً حجم عملكرد این صنعت با كاهش مواجه بوده كه شیب این كاهش در سال 92، افزایش یافته است. در نمودار شماره 1 و جدول شماره 1، روند فعالیت شركتهای لیزینگ طی 10 سال گذشته نشان داده شده است.
نمودار شماره 1 – روند حجم عملكرد صنعت لیزینگ طی 10 سال گذشته (92 – 1383)
جدول شماره 1- وضعیت شرکتهای لیزینگ طی سالهای 2-1393
در سال 84، تنها اطلاعات عملكرد شركت لیزینگ خودروكار به اطلاعات عملكرد صنعت لیزینگ افزوده شد. بنابراین افزایش چشمگیر فعالیت در سال 84 نسبت به سال 83، بدلیل افزایش تعداد اعضاء نبوده و تقریباً تمامی شركتهای لیزینگ در سال 84 افزایش شدید حجم فعالیت را نسبت به سال 83، تجربه كردند. متأسفانه اطلاعات قبل از سال 83 دردسترس نیست و میتوان سال 84 به بعد را شروع دوران ركود صنعت لیزینگ دانست. اگرچه در سال 90 مجدداً حجم عملكرد صنعت لیزینگ افزایش یافته و به بیشترین رقم خود در تاریخ صنعت لیزینگ ایران رسیده است، اما در مقایسه با نرخ تورم این افزایش مناسب نمیباشد. مقایسه ارزش پول و تسهیلات پرداخت شده طی سالهای گذشته در سال 92 و تبدیل ارزش آنها به ارزش پول سال 92 مفید به نظر میرسد. براساس گزارشات بانك مركزی عدد شاخص سال 92، 175.88 است. حال با تقسیم این شاخص بر شاخصهای سالهای گذشته و ضرب آن در مبلغ تسهیلات سال مربوطه ارزش تسهیلات ارائه شده در سالهای گذشته را در سال 92 محاسبه میكنیم. در جدول شماره 2، مقایسه نرخ تورم و تسهیلات اعطایی صنعت لیزینگ آورده شده است.
جدول شماره 2 – ارزش زمانی تسهیلات اعطاء شده طی سالهای گذشته در سال 92
بنابراین درصورتیكه تجزیه و تحلیلمان را براساس ارزش زمانی پول درنظر بگیریم، عملكرد شركتهای لیزینگ در سال 92 نسبت به سال 83 از 70 درصد كاهش و در مقایسه با سال 84 از 90 درصد كاهش برخوردار بوده است.
این روند كاهشی را به طریقه دیگری نیز میتوان نشان داد. نرخ نفوذ لیزینگ (وایت كلارك) شاخصی جهت سنجش توسعه لیزینگ در سراسر جهان است. بطوریكه این شاخص كه از تقسیم ارزش عملكرد لیزینگ بر تولید ناخالص داخلی حاصل میشود در برخی از كشورهای جهان به 6 درصد نیز میرسد. نرخ نفوذ لیزینگ(وایت كلارك) در ایران و در سال 90، 0.31% بوده است. این رقم معادل یك بیستم بیشترین نرخ نفوذ در كشور استونی است. البته همانطوركه میدانیم نرخ نفوذ لیزینگ فرمول محاسباتی دیگری نیز دارد كه از تقسیم لیزینگ بر كل سرمایهگذاری در ماشین|آلات و تجهیزات محاسبه میشود. در نمودار شماره 2 روند نرخ نفوذ لیزینگ(وایت كلارك) آورده شده است. همانطور كه مشاهده میشود نرخ نفوذ لیزینگ از تقریباً 1درصد در سال 84 به 0.3درصد در سال 90 كاهش یافته و این در حالی است كه رشد تولید ناخالص داخلی نیز طی این سالها روندی كاهشی داشته است.
نمودار شماره 2 – روند نرخ نفوذ وایت كلارك / تولیدناخالص داخلی(GDP) در ایران
3 – سهم بازار هریك از حوزه های فعالیت
حوزه خودروسواری در سال 92 با كسب 40 درصد سهم بازار بیشترین سهم را در میان سایر حوزه های فعالیت به خود اختصاص داد. اگرچه تفكیك حوزه های فعالیت شركتهای لیزینگ در سال 91 موجود نمیباشد. لكن طی سالهای 89، 90 و 91 حوزه خودروی سواری صدرنشین بوده است. این درحالی است كه برای سالهای متمادی حوزه خودروكار بیشترین سهم را در میان سایر حوزه های فعالیت در اختیار داشته است.
اما نكته قابل توجه روند افزایشی فعالیت صنعت لیزینگ در حوزه تجهیزات و ماشینآلات و خصوصاً تجهیزات صنعتی است. این موضوع نشان از افزایش پرتفوی صنعت لیزینگ و تنوع فعالیت در این صنعت دارد. صنعت لیزینگ ایران دیگر بصورت سنتی با لیزینگ خودرو شناخته نمیشود.
نمودار شماره 2 – پرتفوی صنعت لیزینگ در سال 92
برخی از حوزهها همچون شناورهای دریایی و حمل و نقل هوایی نیز حوزههای ثابتی برای فعالیت نبوده و فعالیت در این حوزهها به شركتهایی خاص منحصر میشود. حوزه تجهیزات پزشكی نیز دیگر مطلوب به نظر نمیرسد و روند كاهشی فعالیت در این حوزه نشان از این امر دارد.
جدول شماره 3 – رتبه بندی حوزههای فعالیت (92 – 1384 )
نمودار شماره 3 – روند افزایشی سهم فعالیت در حوزه تجهیزات و ماشین آلات
منابع:
- آمار عملكرد صنعت لیزینگ، گزارش كانون شركتهای لیزینگ از سال 1383 لغایت 1392
- بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران، شاخص كل بهای كالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران
- مركز آمار ایران،”سالنامه آماری كشور – 1391″